Outiref
<!DOCTYPE html>
<html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr">
<head>
<meta charset="UTF-8">
<title>Chronotype — Wikipédia</title>
<script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy",
"wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"75c3b81b-5905-46d2-a1e4-2023a243881f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Chronotype","wgTitle":"Chronotype","wgCurRevisionId":210267133,"wgRevisionId":210267133,"wgArticleId":11325283,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Page utilisant P486","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des bases relatives à la santé","Article utilisant le modèle Dictionnaires inactif","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Portail:Biologie/Articles liés","Projet:Biologie/Pages liées","Rythme circadien"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Chronotype","wgRelevantArticleId":11325283,"wgIsProbablyEditable":true,
"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q184869","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,
"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface",
"ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script>
<script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"});
}];});});</script>
<link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022">
<script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script>
<meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content="">
<link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022">
<meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18">
<meta name="referrer" content="origin">
<meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin">
<meta name="robots" content="max-image-preview:standard">
<meta name="format-detection" content="telephone=no">
<meta name="viewport" content="width=1120">
<meta property="og:title" content="Chronotype — Wikipédia">
<meta property="og:type" content="website">
<link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org">
<link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Chronotype">
<link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit">
<link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png">
<link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico">
<link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)">
<link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd">
<link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Chronotype">
<link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">
<link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom">
<link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" />
<link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org">
</head>
<body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Chronotype rootpage-Chronotype skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a>
<div class="vector-header-container">
	<header class="vector-header mw-header">
		<div class="vector-header-start">
			<nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site">
				
<div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right"  title="Menu principal" >
	<input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox"  aria-label="Menu principal"  >
	<label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" aria-hidden="true"  ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span>

<span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span>
	</label>
	<div class="vector-dropdown-content">


				<div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container">
		
<div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element">
	<div
	class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned"
	data-feature-name="main-menu-pinned"
	data-pinnable-element-id="vector-main-menu"
	data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container"
	data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container"
>
	<div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div>
	<button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button>
	<button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button>
</div>

	
<div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation"  >
	<div class="vector-menu-heading">
		Navigation
	</div>
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			<li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li>
		</ul>
		
	</div>
</div>

	
	
<div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer"  >
	<div class="vector-menu-heading">
		Contribuer
	</div>
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			<li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li>
		</ul>
		
	</div>
</div>

</div>

				</div>

	</div>
</div>

		</nav>
			
<a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo">
	<img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50">
	<span class="mw-logo-container skin-invert">
		<img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;">
		<img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;">
	</span>
</a>

		</div>
		<div class="vector-header-end">
			
<div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue  vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box">
	<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span>

<span>Rechercher</span>
	</a>
	<div class="vector-typeahead-search-container">
		<div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width">
			<form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button">
				<div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper"  data-search-loc="header-moved">
					<div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon">
						<input
							class="cdx-text-input__input"
							 type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput"
							>
						<span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span>
					</div>
					<input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche">
				</div>
				<button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button>
			</form>
		</div>
	</div>
</div>

			<nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels">
	<div class="vector-user-links-main">
	
<div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet"  >
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			
		</ul>
		
	</div>
</div>

	
<div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet"  >
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			
		</ul>
		
	</div>
</div>

	<nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence">
		
<div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown"  title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" >
	<input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox"  aria-label="Apparence"  >
	<label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" aria-hidden="true"  ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span>

<span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span>
	</label>
	<div class="vector-dropdown-content">


			<div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container">
				
			</div>
		
	</div>
</div>

	</nav>
	
<div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet"  >
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			
		</ul>
		
	</div>
</div>

	
<div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet"  >
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			<li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a>
</li>
<li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Chronotype" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a>
</li>
<li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Chronotype" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a>
</li>

			
		</ul>
		
	</div>
</div>

	</div>
	
<div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out"  title="Plus d’options" >
	<input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox"  aria-label="Outils personnels"  >
	<label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" aria-hidden="true"  ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span>

<span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span>
	</label>
	<div class="vector-dropdown-content">


		
<div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item"  title="Menu utilisateur" >
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			<li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Chronotype" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Chronotype" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li>
		</ul>
		
	</div>
</div>

<div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor"  >
	<div class="vector-menu-heading">
		Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a>
	</div>
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			<li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li>
		</ul>
		
	</div>
</div>

	
	</div>
</div>

</nav>

		</div>
	</header>
</div>
<div class="mw-page-container">
	<div class="mw-page-container-inner">
		<div class="vector-sitenotice-container">
			<div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div>
		</div>
		<div class="vector-column-start">
			<div class="vector-main-menu-container">
		<div id="mw-navigation">
			<nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site">
				<div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container">
				
				</div>
		</nav>
		</div>
	</div>
	<div class="vector-sticky-pinned-container">
				<nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark">
					<div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container">
					<div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element">
	<div
	class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned"
	data-feature-name="toc-pinned"
	data-pinnable-element-id="vector-toc"
	
	
>
	<h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2>
	<button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button>
	<button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button>
</div>


	<ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list">
		<li id="toc-mw-content-text"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1">
			<a href="#" class="vector-toc-link">
				<div class="vector-toc-text">Début</div>
			</a>
		</li>
		<li id="toc-Déterminer_le_chronotype"
		class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded">
		<a class="vector-toc-link" href="#Déterminer_le_chronotype">
			<div class="vector-toc-text">
				<span class="vector-toc-numb">1</span>
				<span>Déterminer le chronotype</span>
			</div>
		</a>
		
			<button aria-controls="toc-Déterminer_le_chronotype-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle">
				<span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span>
				<span>Afficher / masquer la sous-section Déterminer le chronotype</span>
			</button>
		
		<ul id="toc-Déterminer_le_chronotype-sublist" class="vector-toc-list">
			<li id="toc-Questionnaires"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2">
			<a class="vector-toc-link" href="#Questionnaires">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">1.1</span>
					<span>Questionnaires</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Questionnaires-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
		<li id="toc-Actimétrie"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2">
			<a class="vector-toc-link" href="#Actimétrie">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">1.2</span>
					<span>Actimétrie</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Actimétrie-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
		<li id="toc-Analyse_des_marqueurs_de_phase"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2">
			<a class="vector-toc-link" href="#Analyse_des_marqueurs_de_phase">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">1.3</span>
					<span>Analyse des marqueurs de phase</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Analyse_des_marqueurs_de_phase-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
	</ul>
	</li>
	<li id="toc-Différents_chronotypes"
		class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded">
		<a class="vector-toc-link" href="#Différents_chronotypes">
			<div class="vector-toc-text">
				<span class="vector-toc-numb">2</span>
				<span>Différents chronotypes</span>
			</div>
		</a>
		
			<button aria-controls="toc-Différents_chronotypes-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle">
				<span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span>
				<span>Afficher / masquer la sous-section Différents chronotypes</span>
			</button>
		
		<ul id="toc-Différents_chronotypes-sublist" class="vector-toc-list">
			<li id="toc-Variations_des_marqueurs_biologiques_chez_différents_chronotypes"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2">
			<a class="vector-toc-link" href="#Variations_des_marqueurs_biologiques_chez_différents_chronotypes">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">2.1</span>
					<span>Variations des marqueurs biologiques chez différents chronotypes</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Variations_des_marqueurs_biologiques_chez_différents_chronotypes-sublist" class="vector-toc-list">
				<li id="toc-Somnolence"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3">
			<a class="vector-toc-link" href="#Somnolence">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">2.1.1</span>
					<span>Somnolence</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Somnolence-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
		<li id="toc-Heures_de_coucher_et_de_lever"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3">
			<a class="vector-toc-link" href="#Heures_de_coucher_et_de_lever">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">2.1.2</span>
					<span>Heures de coucher et de lever</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Heures_de_coucher_et_de_lever-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
		<li id="toc-Rythme_de_la_température_corporelle"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3">
			<a class="vector-toc-link" href="#Rythme_de_la_température_corporelle">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">2.1.3</span>
					<span>Rythme de la température corporelle  </span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Rythme_de_la_température_corporelle-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
		<li id="toc-Rythme_de_la_mélatonine"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3">
			<a class="vector-toc-link" href="#Rythme_de_la_mélatonine">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">2.1.4</span>
					<span>Rythme de la mélatonine</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Rythme_de_la_mélatonine-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
		<li id="toc-Rythme_du_cortisol"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3">
			<a class="vector-toc-link" href="#Rythme_du_cortisol">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">2.1.5</span>
					<span>Rythme du cortisol</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Rythme_du_cortisol-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
	</ul>
		</li>
		<li id="toc-Variation_du_chronotype"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2">
			<a class="vector-toc-link" href="#Variation_du_chronotype">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">2.2</span>
					<span>Variation du chronotype</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Variation_du_chronotype-sublist" class="vector-toc-list">
				<li id="toc-Variations_en_fonction_de_l’origine_ethnique"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3">
			<a class="vector-toc-link" href="#Variations_en_fonction_de_l’origine_ethnique">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">2.2.1</span>
					<span>Variations en fonction de l’origine ethnique</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Variations_en_fonction_de_l’origine_ethnique-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
		<li id="toc-Variations_en_fonction_de_l’âge"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3">
			<a class="vector-toc-link" href="#Variations_en_fonction_de_l’âge">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">2.2.2</span>
					<span>Variations en fonction de l’âge</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Variations_en_fonction_de_l’âge-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
		<li id="toc-Variations_en_fonction_du_sexe"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3">
			<a class="vector-toc-link" href="#Variations_en_fonction_du_sexe">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">2.2.3</span>
					<span>Variations en fonction du sexe</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Variations_en_fonction_du_sexe-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
	</ul>
		</li>
	</ul>
	</li>
	<li id="toc-Gènes_et_horloge_circadienne"
		class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded">
		<a class="vector-toc-link" href="#Gènes_et_horloge_circadienne">
			<div class="vector-toc-text">
				<span class="vector-toc-numb">3</span>
				<span>Gènes et horloge circadienne</span>
			</div>
		</a>
		
		<ul id="toc-Gènes_et_horloge_circadienne-sublist" class="vector-toc-list">
		</ul>
	</li>
	<li id="toc-Impact_sur_la_santé"
		class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded">
		<a class="vector-toc-link" href="#Impact_sur_la_santé">
			<div class="vector-toc-text">
				<span class="vector-toc-numb">4</span>
				<span>Impact sur la santé</span>
			</div>
		</a>
		
		<ul id="toc-Impact_sur_la_santé-sublist" class="vector-toc-list">
		</ul>
	</li>
	<li id="toc-Notes_et_références"
		class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded">
		<a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références">
			<div class="vector-toc-text">
				<span class="vector-toc-numb">5</span>
				<span>Notes et références</span>
			</div>
		</a>
		
		<ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list">
		</ul>
	</li>
	<li id="toc-Voir_aussi"
		class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded">
		<a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi">
			<div class="vector-toc-text">
				<span class="vector-toc-numb">6</span>
				<span>Voir aussi</span>
			</div>
		</a>
		
			<button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle">
				<span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span>
				<span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span>
			</button>
		
		<ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list">
			<li id="toc-Articles_connexes"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2">
			<a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">6.1</span>
					<span>Articles connexes</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
		<li id="toc-Liens_externes"
			class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2">
			<a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes">
				<div class="vector-toc-text">
					<span class="vector-toc-numb">6.2</span>
					<span>Liens externes</span>
				</div>
			</a>
			
			<ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list">
			</ul>
		</li>
	</ul>
	</li>
</ul>
</div>

					</div>
		</nav>
			</div>
		</div>
		<div class="mw-content-container">
			<main id="content" class="mw-body">
				<header class="mw-body-header vector-page-titlebar">
					<nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark">
						
<div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left"  title="Table des matières" >
	<input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox"  aria-label="Basculer la table des matières"  >
	<label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" aria-hidden="true"  ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span>

<span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span>
	</label>
	<div class="vector-dropdown-content">


							<div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container">
			</div>
		
	</div>
</div>

					</nav>
					<h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Chronotype</span></h1>
							
<div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang"  >
	<input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 12 langues."   >
	<label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-12" aria-hidden="true"  ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span>

<span class="vector-dropdown-label-text">12 langues</span>
	</label>
	<div class="vector-dropdown-content">

		<div class="vector-menu-content">
			
			<ul class="vector-menu-content-list">
				
				<li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%8A%D8%A8" title="كرونوتايب – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كرونوتايب" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Cronotips" title="Cronotips – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Cronotips" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/A-mennesker_og_B-mennesker" title="A-mennesker og B-mennesker – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="A-mennesker og B-mennesker" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Chronotyp" title="Chronotyp – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Chronotyp" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Chronotype" title="Chronotype – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Chronotype" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Cronotipo" title="Cronotipo – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Cronotipo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kronot%C3%BC%C3%BCp" title="Kronotüüp – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Kronotüüp" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B9_%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="نوع ساعت زیستی – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نوع ساعت زیستی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kronotyyppi" title="Kronotyyppi – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kronotyyppi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Cronotipo" title="Cronotipo – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Cronotipo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%BF" title="Хронотип – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хронотип" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kronotip" title="Kronotip – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kronotip" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li>
			</ul>
			<div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q184869#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div>
		</div>

	</div>
</div>
</header>
				<div class="vector-page-toolbar">
					<div class="vector-page-toolbar-container">
						<div id="left-navigation">
							<nav aria-label="Espaces de noms">
								
<div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages"  >
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			<li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Chronotype" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Chronotype" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li>
		</ul>
		
	</div>
</div>

								
<div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet"  >
	<input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox" aria-label="Modifier la variante de langue"   >
	<label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true"  ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span>
	</label>
	<div class="vector-dropdown-content">


					
<div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet"  >
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			
		</ul>
		
	</div>
</div>

				
	</div>
</div>

							</nav>
						</div>
						<div id="right-navigation" class="vector-collapsible">
							<nav aria-label="Affichages">
								
<div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views"  >
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			<li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Chronotype"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li>
		</ul>
		
	</div>
</div>

							</nav>
				
							<nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page">
								
<div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown"  >
	<input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox"  aria-label="Outils"  >
	<label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true"  ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span>
	</label>
	<div class="vector-dropdown-content">


									<div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container">
						
<div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element">
	<div
	class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned"
	data-feature-name="page-tools-pinned"
	data-pinnable-element-id="vector-page-tools"
	data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container"
	data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container"
>
	<div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div>
	<button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button>
	<button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button>
</div>

	
<div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items"  title="Plus d’options" >
	<div class="vector-menu-heading">
		Actions
	</div>
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			<li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Chronotype"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li>
		</ul>
		
	</div>
</div>

<div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb"  >
	<div class="vector-menu-heading">
		Général
	</div>
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			<li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Chronotype" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Chronotype" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;oldid=210267133" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Chronotype&amp;id=210267133&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FChronotype"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FChronotype"><span>Télécharger le code QR</span></a></li>
		</ul>
		
	</div>
</div>

<div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export"  >
	<div class="vector-menu-heading">
		Imprimer / exporter
	</div>
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			<li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Chronotype"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Chronotype&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li>
		</ul>
		
	</div>
</div>

<div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects"  >
	<div class="vector-menu-heading">
		Dans d’autres projets
	</div>
	<div class="vector-menu-content">
		
		<ul class="vector-menu-content-list">
			
			<li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q184869" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li>
		</ul>
		
	</div>
</div>

</div>

									</div>
				
	</div>
</div>

							</nav>
						</div>
					</div>
				</div>
				<div class="vector-column-end">
					<div class="vector-sticky-pinned-container">
						<nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page">
							<div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container">
				
							</div>
		</nav>
						<nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence">
							<div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container">
				<div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element">
	<div
	class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned"
	data-feature-name="appearance-pinned"
	data-pinnable-element-id="vector-appearance"
	data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container"
	data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container"
>
	<div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div>
	<button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button>
	<button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button>
</div>


</div>

							</div>
		</nav>
					</div>
				</div>
				<div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container>
					<div class="vector-body-before-content">
							<div class="mw-indicators">
		</div>

						<div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div>
					</div>
					<div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div>
					
					
					<div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><p>Le <b>chronotype</b> est une manifestation du <a href="/wiki/Rythme_circadien" title="Rythme circadien">rythme circadien</a> qui définit la préférence d’une personne pour des activités plus matinales ou plus vespérales (du soir), notamment l’heure de coucher et de lever. Ainsi, certains individus ont tendance à se lever plus tôt, avoir plus d’énergie et de concentration pour des activités matinales, alors que d’autres préfèrent décaler leur réveil et prévoir leurs activités importantes davantage vers la fin de la journée.
</p>
<meta property="mw:PageProp/toc" />
<div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Déterminer_le_chronotype"><span id="D.C3.A9terminer_le_chronotype"></span>Déterminer le chronotype</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Déterminer le chronotype" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Déterminer le chronotype"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>La détermination du chronotype d’une personne se fait généralement à l’aide d’un questionnaire portant sur les préférences d’heures de réveil et de sommeil ainsi que sur les heures optimales à l’exécution de certaines activités. De plus, il existe de nombreuses autres méthodes, plus ou moins efficaces, pour déterminer le chronotype d’une personne <sup id="cite_ref-:1_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Questionnaires">Questionnaires</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Questionnaires" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Questionnaires"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>Il en existe plusieurs, mais le questionnaire le plus fréquemment utilisé est le «&#160;Morningness-Eveningness Questionnaire&#160;» ou questionnaire de matinalité-vespéralité (abrégé MEQ) conçu par Horne et Östberg en 1976 <sup id="cite_ref-:3_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ce questionnaire consiste en dix-neuf questions à choix de réponses où des valeurs spécifiques sont attribuées à chaque réponse. Le score global permet de départager l’individu en cinq catégories de chronotypes&#160;: définitivement du type matin (score de 70 à 86), modérément du type matin (score de 59 à 69), aucun type (score de 42 à 58), modérément du type soir (score de 31 à 41) et définitivement du type soir (score de 16 à 30)<sup id="cite_ref-:3_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-:3-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> . Toutefois, le questionnaire a été conçu pour l’évaluation du chronotype chez une <a href="/wiki/Population" title="Population">population</a> <a href="/wiki/%C3%89tudiant" title="Étudiant">étudiante</a> <a href="/wiki/Europe" title="Europe">européenne</a> et donc, aux dires même d’Horne et Östberg, il est nécessaire d’adapter le questionnaire pour une différente tranche d’âge ou pour une autre population<sup id="cite_ref-:122_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-:122-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Actimétrie"><span id="Actim.C3.A9trie"></span>Actimétrie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Actimétrie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Actimétrie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>L’<a href="/wiki/Actim%C3%A9trie" title="Actimétrie">actimétrie</a> consiste à utiliser un actimètre pour analyser le patron des rythmes circadiens et dans le but de caractériser le rythme veille-sommeil ainsi que ses décalages de phase <sup id="cite_ref-:1_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Analyse_des_marqueurs_de_phase">Analyse des marqueurs de phase</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Analyse des marqueurs de phase" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Analyse des marqueurs de phase"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>Il existe de nombreux marqueurs biologiques qui suivent des rythmes <a href="/wiki/Biochimie" title="Biochimie">biochimiques</a>, tels que la mesure de la <a href="/wiki/Temp%C3%A9rature_corporelle" title="Température corporelle">température corporelle</a> interne, le taux de <a href="/wiki/M%C3%A9latonine" title="Mélatonine">mélatonine</a> dans le <a href="/wiki/Sang" title="Sang">sang</a>, le taux de <a href="/wiki/Cortisol" title="Cortisol">cortisol</a> dans la <a href="/wiki/Salive" title="Salive">salive</a>, ,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr>, et qui varient dans le temps selon les différents chronotypes<sup id="cite_ref-:1_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-:1-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Différents_chronotypes"><span id="Diff.C3.A9rents_chronotypes"></span>Différents chronotypes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Différents chronotypes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Différents chronotypes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>Traditionnellement, on distingue deux principaux chronotypes, soit les «&#160;oiseaux de nuit&#160;» ou type du soir (type vespéral) et les «&#160;oiseaux du matin&#160;» ou type du matin (type matinal). Toutefois, il existe un type normal ou intermédiaire et d’autres sous-divisions de chronotypes. De plus, un chronotype n’est pas une catégorie fixe, mais représente plutôt une gamme de caractéristiques. Par exemple, les chronotypes du matin ont une période circadienne plus courte et les chronotypes du soir ont une période circadienne plus longue en général<sup id="cite_ref-:7_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-:7-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les individus du chronotype du soir éprouvent alors une avance de phase lorsqu’ils se réveillent plus tôt<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. &#160; 
</p><p>Dans une étude publiée en 2020, Dmitry S. Sveshnikov, chercheur de l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_russe_de_l%27Amiti%C3%A9_des_Peuples" class="mw-redirect" title="Université russe de l&#39;Amitié des Peuples">Université russe de l'Amitié des Peuples</a> démontre qu'il existerait en fait six chronotypes<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Variations_des_marqueurs_biologiques_chez_différents_chronotypes"><span id="Variations_des_marqueurs_biologiques_chez_diff.C3.A9rents_chronotypes"></span>Variations des marqueurs biologiques chez différents chronotypes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Variations des marqueurs biologiques chez différents chronotypes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Variations des marqueurs biologiques chez différents chronotypes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Somnolence">Somnolence</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Somnolence" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Somnolence"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>Comme le degré de somnolence est susceptible d’affecter directement l’heure de coucher, Lack, Bailey, Lovato et Wright (2009) ont évalué le degré de somnolence de 22 participants avec le <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Stanford_Sleepiness_Scale" class="extiw" title="en:Stanford Sleepiness Scale">Stanford Sleepiness Scale</a> pour mesurer la corrélation avec leur chronotype<sup id="cite_ref-:5_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-:5-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. En moyenne, le pic maximal de somnolence se produit autour de 03:52 heures chez le type matinal et autour de 09:22 heures chez le type vespéral, ce qui représente une différence significative de 5,5 h. Similairement, le pic minimal de somnolence se produit autour de 13:18 heures chez le type matinal et autour de 22:29 heures chez le type vespéral, ce qui représente une différence significative de <span class="nowrap">9&#160;<abbr class="abbr" title="heures">h</abbr>&#160;11&#160;<abbr class="abbr" title="minutes">min</abbr></span><sup id="cite_ref-:5_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-:5-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Heures_de_coucher_et_de_lever">Heures de coucher et de lever</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Heures de coucher et de lever" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Heures de coucher et de lever"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>Lack, Bailey, Lovato et Wright (2009) ont déterminé, à partir des données de 22 étudiants, que les types du matin vont en moyenne au lit vers 23:24 heures et se lèvent vers 07:48 heures<sup id="cite_ref-:5_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-:5-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cette même étude a déterminé que les types du soir vont en moyenne au lit vers 01:59 heures et se lèvent vers 10:20 heures<sup id="cite_ref-:5_7-3" class="reference"><a href="#cite_note-:5-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Toutefois, il est important de préciser que la différence entre les heures de coucher des types du matin et du soir n'est pas simplement due aux différences de phase du rythme circadien endogène, mais également au mode de vie et à des facteurs psychologiques<sup id="cite_ref-:5_7-4" class="reference"><a href="#cite_note-:5-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Rythme_de_la_température_corporelle"><span id="Rythme_de_la_temp.C3.A9rature_corporelle"></span>Rythme de la température corporelle &#160;</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Rythme de la température corporelle &#160;" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Rythme de la température corporelle &#160;"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>Le rythme circadien de la température corporelle est connu pour varier en fonction du chronotype<sup id="cite_ref-:5_7-5" class="reference"><a href="#cite_note-:5-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Lack, Bailey, Lovato et Wright (2009) ont mesuré la température corporelle interne via l’insertion d’une sonde de température rectale et ont découvert que le pic minimal moyen de la température corporelle se produit en général vers 05:13 heures chez les types matinaux et vers 07:28 heures chez les types vespéraux<sup id="cite_ref-:5_7-6" class="reference"><a href="#cite_note-:5-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. De plus, ce marqueur biologique est corrélé avec le rythme circadien de l’activité physique (mouvements), car l’exercice physique fait augmenter la température corporelle<sup id="cite_ref-:6_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-:6-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ainsi, la <a href="/wiki/Mutation_(g%C3%A9n%C3%A9tique)" class="mw-redirect" title="Mutation (génétique)">mutation génétique</a>, appelée <i>tau</i>, chez le <a href="/wiki/Hamster_dor%C3%A9" title="Hamster doré">hamster doré</a> raccourcit la période du rythme circadien de l’activité physique de 24 h à 20 h, mais cause aussi un raccourcissement du cycle de la température corporelle. Cela fait en sorte que 6 cycles de température corporelle se produisent en 5 jours<sup id="cite_ref-:6_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-:6-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Rythme_de_la_mélatonine"><span id="Rythme_de_la_m.C3.A9latonine"></span>Rythme de la mélatonine</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Rythme de la mélatonine" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Rythme de la mélatonine"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>Selon une étude réalisée par Gibertini et al. (1999), le chronotype est corrélé au moment quotidien où la concentration en <a href="/wiki/M%C3%A9latonine" title="Mélatonine">mélatonine</a> dans le sang est à son maximum (ou acrophase)<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. De plus, les types du matin démontrent une diminution plus rapide de la mélatonine dans le sang que les types du soir. Cependant, il est important de préciser que pour cette étude, les types du matin étaient plus âgés que les types du soir, ce qui pourrait avoir biaisé les résultats. Lack, Bailey, Lovato et Wright (2009) ont analysé le taux de mélatonine dans l’<a href="/wiki/Urine" title="Urine">urine</a> et ont découvert que le pic maximal moyen de la mélatonine se produit en général vers 04:20&#160;heures chez les types matinaux et vers 06:20 heures chez les types vespéraux<sup id="cite_ref-:5_7-7" class="reference"><a href="#cite_note-:5-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Rythme_du_cortisol">Rythme du cortisol</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Rythme du cortisol" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Rythme du cortisol"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>L’étude de Randler et Schaal (2010) a démontré que les chronotypes du matin avaient tendance à avoir des taux de cortisol plus élevés que les chronotypes du soir dans leur salive 30 min après leur réveil<sup id="cite_ref-:4_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-:4-10"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<table class="wikitable">
<caption>Tableau 1. Tableau comparatif de la variation des marqueurs biologiques entre un chronotype matinal et un chronotype vespéral (Tiré des résultats obtenus par Lack, Bailey, Lovato et Wright (2009) <sup id="cite_ref-:5_7-8" class="reference"><a href="#cite_note-:5-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>)
</caption>
<tbody><tr>
<th rowspan="2">Marqueurs
<p>biologiques
</p>
</th>
<th colspan="2">Heure de l'activité (en moyenne)
</th>
<th rowspan="2">Différence entre les
<p>deux chronotypes 
</p>
</th></tr>
<tr>
<th>Type matinal
</th>
<th>Type vespéral
</th></tr>
<tr>
<td>Somnolence
<p>minimale
</p>
</td>
<td>13:18
</td>
<td>22:29
</td>
<td>9 h 11 min
</td></tr>
<tr>
<td>Somnolence
<p>maximale
</p>
</td>
<td>03:52
</td>
<td>09:22
</td>
<td>5 h 30 min
</td></tr>
<tr>
<td>Lever
</td>
<td>07:48
</td>
<td>10:20
</td>
<td>2 h 32 min
</td></tr>
<tr>
<td>Coucher
</td>
<td>23:24
</td>
<td>01:59
</td>
<td>2 h 23 min
</td></tr>
<tr>
<td>Température
<p>corporelle minimale
</p>
</td>
<td>05:13
</td>
<td>07:28
</td>
<td>2 h 15 min
</td></tr>
<tr>
<td>Taux maximal de
<p>mélatonine 
</p>
</td>
<td>04:20
</td>
<td>06:20
</td>
<td>2 h
</td></tr></tbody></table>
<div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Variation_du_chronotype">Variation du chronotype</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Variation du chronotype" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Variation du chronotype"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>Le chronotype est cependant sujet à certaines variations, notamment en fonction de la population à laquelle appartient cette personne, de son âge et de son sexe <sup id="cite_ref-:7_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-:7-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Variations_en_fonction_de_l’origine_ethnique"><span id="Variations_en_fonction_de_l.E2.80.99origine_ethnique"></span>Variations en fonction de l’origine ethnique</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifier la section : Variations en fonction de l’origine ethnique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=13" title="Modifier le code source de la section : Variations en fonction de l’origine ethnique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>Les chronotypes peuvent varier en fonction de la population dans laquelle vit une personne en termes de pays ou de régions, mais aussi en termes d’origine <a href="/wiki/Ethnie" title="Ethnie">ethnique</a>. Par exemple, il a été déterminé que des individus se levant et se couchant aux mêmes heures n’ont pas nécessairement les mêmes cycles circadiens de température selon la région où ils vivent, donc pas nécessairement le même chronotype <sup id="cite_ref-:8_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-:8-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. En effet, les <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Parisiens</a> et les <a href="/wiki/Sydney" title="Sydney">Sydnéens</a> atteignent leur pic de température corporelle autour de 17:00 heures, alors que pour les <a href="/wiki/Sri_Lanka" title="Sri Lanka">Srilankais</a> vivant à <a href="/wiki/Colombo" title="Colombo">Colombo</a>, il est atteint à 12:00 heures. Pourtant, les habitants de Colombo sondés ne se levaient qu’une heure plus tôt que les autres, ce qui n’explique pas cette différence<sup id="cite_ref-:8_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-:8-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Au niveau ethnique, une étude a sondé un village <a href="/wiki/Br%C3%A9sil" title="Brésil">brésilien</a> rural et a évalué l’origine génétique des individus, soit Européenne, Amérindienne ou <a href="/wiki/Afrique" title="Afrique">Africaine</a><sup id="cite_ref-:9_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-:9-12"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ensuite, le chronotype de la population du village a été établi par le questionnaire MEQ en considérant l’origine ethnique. Les résultats ont montré qu’il y avait une corrélation entre le degré de descendance amérindienne et un chronotype matinal, même en prenant en compte les effets de l’âge et du genre <sup id="cite_ref-:9_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-:9-12"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ainsi, les différences génétiques entre les populations de différentes régions ou différentes ethnies auraient une certaine influence sur le chronotype.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Variations_en_fonction_de_l’âge"><span id="Variations_en_fonction_de_l.E2.80.99.C3.A2ge"></span>Variations en fonction de l’âge</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Modifier la section : Variations en fonction de l’âge" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=14" title="Modifier le code source de la section : Variations en fonction de l’âge"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>Selon plusieurs études, le chronotype varie en fonction de l’âge <sup id="cite_ref-:7_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-:7-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-:9_12-2" class="reference"><a href="#cite_note-:9-12"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-:10_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-:10-13"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Instinctivement, il est facile de déduire que l’heure où il est « tard » change selon le groupe d’âge. En effet, les gens qui se couchent à 23:30 heures correspondent à un type du matin pour un groupe d’étudiants, mais à un type du soir pour un groupe d’adultes de 40-60 ans<sup id="cite_ref-:122_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-:122-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p><p>De plus, il a été démontré que le chronotype varie pour une même personne en fonction de son âge. En général, une personne exprime un chronotype matinal lors de son enfance, vespéral lors de son <a href="/wiki/Adolescence" title="Adolescence">adolescence</a>, normal à l’âge adulte et matinal à un âge plus avancé lorsque comparé avec le chronotype normal d’une population d’adulte. Par exemple, lors de la transition de l’enfance à l’adolescence, la proportion de chronotype du matin diminue graduellement entre 10 ans et 14 ans, passant de 28,1&#160;% à 8,5&#160;%<sup id="cite_ref-:10_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-:10-13"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Enfin, le chronotype le plus vespéral est atteint dans le début de la vingtaine, puis celui-ci commence à se stabiliser<sup id="cite_ref-:7_4-3" class="reference"><a href="#cite_note-:7-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. À partir de la cinquantaine, le chronotype recommence à varier en devenant de plus en plus matinal, jusqu’à la soixantaine, où il devient encore plus matinal que lors de l’enfance de l’individu<sup id="cite_ref-:7_4-4" class="reference"><a href="#cite_note-:7-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Variations_en_fonction_du_sexe">Variations en fonction du sexe</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Modifier la section : Variations en fonction du sexe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=15" title="Modifier le code source de la section : Variations en fonction du sexe"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Chronotype_and_age.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Chronotype_and_age.svg/220px-Chronotype_and_age.svg.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Chronotype_and_age.svg/330px-Chronotype_and_age.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Chronotype_and_age.svg/440px-Chronotype_and_age.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a><figcaption>Variation des chronotypes selon l'âge et le sexe.</figcaption></figure>
<p>Il y a des différences au niveau du chronotype entre les hommes et les femmes en les comparant à un même âge. Ainsi, la période de transition de chronotype entre l’adolescence et l’âge adulte est plus courte pour la femme, avec une moyenne de 19,5 ans versus 21 ans pour l’homme<sup id="cite_ref-:7_4-5" class="reference"><a href="#cite_note-:7-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Jusqu’à l’âge de 50 ans environ, les femmes sont généralement plus matinales que les hommes, jusqu’à s’équivaloir par la suite<sup id="cite_ref-:7_4-6" class="reference"><a href="#cite_note-:7-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p><p>Ainsi, tout dépendamment des caractéristiques de la population analysée, la distribution des chronotypes va varier (Figure 1).
</p>
<figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Chronotype.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Chronotype.jpg/550px-Chronotype.jpg" decoding="async" width="550" height="318" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Chronotype.jpg/825px-Chronotype.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Chronotype.jpg/1100px-Chronotype.jpg 2x" data-file-width="1356" data-file-height="784" /></a><figcaption>Figure 1. Exemple de distribution des chronotypes dans une population. Distribution basée sur l'analyse de l'heure de milieu de sommeil les jours de congés (<i><span class="lang-en" lang="en">mid-sleep on free days</span></i>, ou MSF), c'est-à dire l'heure correspondant au milieu de la nuit chez des individus vivant en Allemagne, en Suisse, aux Pays-Bas et en Autriche (adapté des résultats obtenus par Roenneberg <i>et al.</i> (2007)<sup id="cite_ref-:7_4-7" class="reference"><a href="#cite_note-:7-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>)</figcaption></figure>
<div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gènes_et_horloge_circadienne"><span id="G.C3.A8nes_et_horloge_circadienne"></span>Gènes et horloge circadienne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Modifier la section : Gènes et horloge circadienne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=16" title="Modifier le code source de la section : Gènes et horloge circadienne"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>La cause génétique des chronotypes n’a pas été complètement déterminée, toutefois certains éléments ont été identifiés. Un premier élément a été découvert chez la <a href="/wiki/Drosophile" title="Drosophile">drosophile</a><sup id="cite_ref-:11_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-:11-14"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les fluctuations journalières dans le sommeil des drosophiles présentaient des différences héritables selon leur lignée génétique. Ainsi, 663 <a href="/wiki/Polymorphisme_g%C3%A9n%C3%A9tique" title="Polymorphisme génétique">polymorphismes</a> ayant des liens potentiels avec ces fluctuations furent découverts dans 104 <a href="/wiki/G%C3%A8ne" title="Gène">gènes</a>. Sur les 104 gènes, 12 ont un effet sur les variations de sommeil intra-individuelle<sup id="cite_ref-:11_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-:11-14"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p><p>Chez l’humain, le premier lien entre génétique et chronotype fut découvert en 1998 lorsqu’un gène induisant un chronotype matinal ou vespéral dans une population de sexagénaire a été déterminé <sup id="cite_ref-:12_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-:12-15"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> Cette différence génétique est dû au <a href="/wiki/Polymorphisme_g%C3%A9n%C3%A9tique" title="Polymorphisme génétique">polymorphisme</a> d’un nucléotide situé dans la région 3’ du <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/CLOCK" class="extiw" title="en:CLOCK">gène <i>CLOCK</i></a>. Les participants de l’étude portant deux <a href="/wiki/All%C3%A8le" title="Allèle">allèles</a> 3111C ont eu un score très faible au questionnaire MEQ, donc un chronotype vespéral, tandis que ceux ne portant pas d’allèles 3111C (ou deux allèles 3111T) ont eu un score élevé au questionnaire MEQ, donc un chronotype matinal. Les participants ayant un allèle de chaque type ont eu un score intermédiaire et donc un chronotype intermédiaire <sup id="cite_ref-:12_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-:12-15"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p><p>En 2003, un second polymorphisme génétique a été identifié en lien avec le chronotype, cette fois-ci sur la longueur des allèles du gène <i>Per3</i>, qui est un gène de l’horloge circadienne <sup id="cite_ref-:13_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-:13-16"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les résultats démontrent que les personnes possédant un allèle long sont associées au chronotype du soir et celles possédant un allèle court à celui du matin. De plus, les personnes étant homozygotes de l’allèle court souffrait à 75&#160;% du <a href="/wiki/Syndrome_de_retard_de_phase_du_sommeil" title="Syndrome de retard de phase du sommeil">syndrome de retard de phase du sommeil</a> <sup id="cite_ref-:13_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-:13-16"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p><p>En 2017, trois études indépendantes ont été étudiées dans un article de synthèse <sup id="cite_ref-:14_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-:14-17"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cet article de synthèse comparait les résultats de 3 <a href="/wiki/%C3%89tude_d%27association_pang%C3%A9nomique" title="Étude d&#39;association pangénomique">études d’association pangénomique</a> étudiant les chronotypes. Les trois études ont identifié les 4 mêmes gènes potentiellement liés aux chronotypes: <i>PER2</i>, <i>RGS16</i>, <i>FBXL13</i> et <i>AK5</i>, dont les deux premiers ont un rôle connu dans le cycle circadien. Deux des trois études ont identifié 5 autres gènes liés: <i>HCRTR2</i>, <i>HTR6</i>, <i>TNRC6B</i>, <i>APH1A</i> et <i>ERC2</i>, dont les quatre premiers ont un rôle prouvé ou hypothétique dans l’horloge circadienne des animaux <sup id="cite_ref-:14_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-:14-17"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ainsi, il existe des gènes liés aux chronotypes, mais ils sont peu connus et en cours d’étude. Il faut aussi se rappeler que la génétique ne contribuerait qu’à environ 50&#160;% du chronotype, tandis que l’autre partie serait déterminée par l’environnement <sup id="cite_ref-:0_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-18"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Impact_sur_la_santé"><span id="Impact_sur_la_sant.C3.A9"></span>Impact sur la santé</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Modifier la section : Impact sur la santé" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=17" title="Modifier le code source de la section : Impact sur la santé"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p>La médecine étudie de plus en plus les préférences circadiennes, car celles-ci peuvent avoir des répercussions sur la santé globale des individus et même expliquer certains comportements et pathologies. Pour cette raison, les médecins sont de plus en plus conscientisés aux effets des chronotypes pour mieux comprendre leurs patients.
</p><p>Une expérience sur l’association entre chronotype, <a href="/wiki/Psychopathologie" title="Psychopathologie">psychopathologies</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9" title="Personnalité">personnalité</a> en est venu à la conclusion que les «&#160;oiseaux de nuit&#160;» ont plus de problèmes psychiatriques, psychologiques et de personnalité que les gens qui sont de type intermédiaire ou du matin. Les gens du matin semblent psychologiquement plus en santé<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p><p>Certains problèmes de santé, comme l’<a href="/wiki/Anxi%C3%A9t%C3%A9" title="Anxiété">anxiété</a>, les problèmes de personnalité et l’<a href="/wiki/Insomnie" title="Insomnie">insomnie</a> ont des fréquences différentes selon les chronotypes des individus. En fait, ce sont tous des problèmes qui ont plus de probabilités d’être observés chez les «&#160;oiseaux de nuit&#160;»<sup id="cite_ref-:0_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-18"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p><p>Il semblerait que la consommation de <a href="/wiki/Psychoanaleptique" title="Psychoanaleptique">substances psychostimulantes</a>, à l’exception du <a href="/wiki/Th%C3%A9" title="Thé">thé</a>, serait aussi liée au chronotype. Dans une expérience de Adan (1994), la consommation de ces substances était plus élevée chez les types du soir en comparaison à la consommation des types du matin<sup id="cite_ref-:2_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-20"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Tout d’abord, le niveau d’énergie optimal chez les types du matin montrerait une avance de phase sur l’horloge de ces individus comparée à celle des types du soir. Ensuite, les individus du matin sont davantage synchronisés sur les horaires de travail et les activités définies par la société. Ainsi, en comparant l’énergie des deux types, l’étude a montré que les individus qui préfèrent se lever tôt ont beaucoup d’énergie en se levant le matin, puis un déclin continu, mais faible est observé tout au long de la journée. L’énergie des types du soir est très faible le matin, mais elle augmente graduellement jusqu’à un pic d’énergie à la fin de la journée<sup id="cite_ref-:2_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-20"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p><p>L’étude a ensuite relié ces faits avec la consommation de psychostimulants, et les résultats ont montré que les types du soir boivent plus de <a href="/wiki/Caf%C3%A9" title="Café">café</a> le matin, puisqu’ils ont besoin de plus d’énergie le matin, tandis que les types du matin, qui ont besoin d’avoir plus d’énergie à la fin de la journée, ont plus tendance à se tourner vers le thé, qui se boit normalement à ce temps de la journée. De plus, une plus grande consommation de <a href="/wiki/Cola" title="Cola">cola</a> était observée chez les types du soir et ceci serait expliqué par le fait que ces individus passent une plus grande partie de la journée avec un niveau d’énergie assez bas, contrairement aux types du matin, ils doivent donc compenser par la &#160;consommation de grande quantité de <a href="/wiki/Sucre" title="Sucre">sucre</a><sup id="cite_ref-:2_20-2" class="reference"><a href="#cite_note-:2-20"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p><p>Dans le même ordre d’idée, les types du soir consommeraient plus d’<a href="/wiki/Boisson_alcoolis%C3%A9e" title="Boisson alcoolisée">alcool</a> que les types du matin, puisqu’ils utilisent l’alcool comme moyen de relaxation, étant donné qu’ils ont plus d’énergie le soir. Les types du matin ont, au contraire, moins d’énergie et de tension dans le corps à la fin de la journée, et n’ont donc pas besoin de modifier leur état endogène.
</p><p>Ainsi, les individus du soir sont plus enclins à abuser de ces substances, pouvant entraîner des problèmes de santé. Il serait important que ces notions soient connues et prises en compte dans les programmes de prévention et de traitement de l’abus de substances psychoactives<sup id="cite_ref-:2_20-3" class="reference"><a href="#cite_note-:2-20"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.
</p>
<div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=18" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references">
<li id="cite_note-:1-1"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_1-0">a</a> <a href="#cite_ref-:1_1-1">b</a> et <a href="#cite_ref-:1_1-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text">R. L. Sack, D. Auckley, R. R. Auger, M. A. Carskadon, K. P. Wright Jr, M. V. Vitiello, I. V. Zhdanova, <i>Circadian rhythm sleep disorders: part II, advanced sleep phase disorder, delayed sleep phase disorder, free-running disorder, and irregular sleep-wake rhythm</i>, <i>Sleep</i>, 30(11), 2007&#160;: 1484-1501. https://doi.org/10.1093/sleep/30.11.1484</span>
</li>
<li id="cite_note-:3-2"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:3_2-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:3_2-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">A. Shahid, K. Wilkinson, S. Marcu, C. M. Shapiro, <i>Morningness-eveningness questionnaire</i>, in <i>Stop, that and one hundred other sleep scales</i>, 2001, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">231-234</span>). New York&#160;: Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-9893-4_54</span>
</li>
<li id="cite_note-:122-3"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:122_3-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:122_3-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Horne,_O._Ostberg1976"><span class="ouvrage" id="J._A._Horne,_O._Ostberg1976"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> J. A. Horne, O. Ostberg, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">A self-assessment questionnaire to determine morningness-eveningness in human circadian rhythms.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">International journal of chronobiology</span></i>,&#8206; <time>1976</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">97-110</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=A+self-assessment+questionnaire+to+determine+morningness-eveningness+in+human+circadian+rhythms.&amp;rft.jtitle=International+journal+of+chronobiology&amp;rft.aulast=Horne%2C+O.+Ostberg&amp;rft.aufirst=J.+A.&amp;rft.date=1976&amp;rft.pages=97-110&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AChronotype"></span></span></span></span>
</li>
<li id="cite_note-:7-4"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:7_4-0">a</a> <a href="#cite_ref-:7_4-1">b</a> <a href="#cite_ref-:7_4-2">c</a> <a href="#cite_ref-:7_4-3">d</a> <a href="#cite_ref-:7_4-4">e</a> <a href="#cite_ref-:7_4-5">f</a> <a href="#cite_ref-:7_4-6">g</a> et <a href="#cite_ref-:7_4-7">h</a></sup> </span><span class="reference-text">T. Roenneberg, T. Kuehnle, M. Juda, T. Kantermann, K. Allebrandt, M. Gordijn, M. Merrow, <i>Epidemiology of the human circadian clock</i>, <i>Sleep medicine reviews</i>, 11(6), 2007&#160;: 429-438. https://doi.org/10.1016/j.smrv.2007.07.005 </span>
</li>
<li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Duffy,_D._W._Rimmer,_C._A._Czeisler2001"><span class="ouvrage" id="J._F._Duffy,_D._W._Rimmer,_C._A._Czeisler2001"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> J. F. Duffy, D. W. Rimmer, C. A. Czeisler, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Association of intrinsic circadian period with morningness–eveningness, usual wake time, and circadian phase.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Behavioral neuroscience</span></i>,&#8206; <time>2001</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;895<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Association+of+intrinsic+circadian+period+with+morningness%E2%80%93eveningness%2C+usual+wake+time%2C+and+circadian+phase.&amp;rft.jtitle=Behavioral+neuroscience&amp;rft.aulast=Duffy%2C+D.+W.+Rimmer%2C+C.+A.+Czeisler&amp;rft.aufirst=J.+F.&amp;rft.date=2001&amp;rft.pages=895&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AChronotype"></span></span></span></span>
</li>
<li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Dockrill2020"><span class="ouvrage" id="Peter_Dockrill2020"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Peter Dockrill, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sciencealert.com/scientists-say-there-are-6-human-chronotypes-not-just-morning-people-and-night-owls"><cite style="font-style:normal;" lang="en">There Are 6 Human Chronotypes, Not Just Morning Larks And Night Owls, Study Says</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">Science Alert</span>, <time class="nowrap" datetime="2020-12-02" data-sort-value="2020-12-02">2 décembre 2020</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2020-12-04" data-sort-value="2020-12-04">4 décembre 2020</time>)</small></span></span></span>
</li>
<li id="cite_note-:5-7"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:5_7-0">a</a> <a href="#cite_ref-:5_7-1">b</a> <a href="#cite_ref-:5_7-2">c</a> <a href="#cite_ref-:5_7-3">d</a> <a href="#cite_ref-:5_7-4">e</a> <a href="#cite_ref-:5_7-5">f</a> <a href="#cite_ref-:5_7-6">g</a> <a href="#cite_ref-:5_7-7">h</a> et <a href="#cite_ref-:5_7-8">i</a></sup> </span><span class="reference-text">L. Lack, M. Bailey, N. Lovato, H. Wright, <i>Chronotype differences in circadian rhythms of temperature, melatonin, and sleepiness as measured in a modified constant routine protocol</i>, <i>Nature and science of sleep</i>, 1, 2009&#160;: 1-8. <span class="reflink plainlinksneverexpand"><a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23616692">23616692</a></span></span>
</li>
<li id="cite_note-:6-8"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:6_8-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:6_8-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">R. Refinetti, <i>The circadian rhythm of body temperature</i>, <i>Behavior Research Methods, Instruments, &amp; Computers</i>, 24 (1), 1992&#160;: 28-36. https://doi.org/10.3758/BF03203466 </span>
</li>
<li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Gibertini,_C._Graham,_M._R._Cook1999"><span class="ouvrage" id="M._Gibertini,_C._Graham,_M._R._Cook1999"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> M. Gibertini, C. Graham, M. R. Cook, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Self-report of circadian type reflects the phase of the melatonin rhythm.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Biological psychology,</span></i>,&#8206; <time>1999</time>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;19-33.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Self-report+of+circadian+type+reflects+the+phase+of+the+melatonin+rhythm.&amp;rft.jtitle=Biological+psychology%2C&amp;rft.au=M.+Gibertini%2C+C.+Graham%2C+M.+R.+Cook&amp;rft.date=1999&amp;rft.pages=19-33.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AChronotype"></span></span></span></span>
</li>
<li id="cite_note-:4-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:4_10-0">↑</a> </span><span class="reference-text">C. Randler, S. Schaal, <i>Morningness–eveningness, habitual sleep-wake variables and cortisol level</i>, <i>Biological psychology</i>, 85 (1), 2010&#160;: 14-18. https://doi.org/10.1016/j.biopsycho.2010.04.006</span>
</li>
<li id="cite_note-:8-11"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:8_11-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:8_11-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">R. Refinetti, M. Menaker, <i>The circadian rhythm of body temperature</i>, <i>Physiology &amp; behavior</i>, 51 (3), 1992&#160;: 613-637. https://doi.org/10.1016/0031-9384(92)90188-8</span>
</li>
<li id="cite_note-:9-12"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:9_12-0">a</a> <a href="#cite_ref-:9_12-1">b</a> et <a href="#cite_ref-:9_12-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text">K. J. Egan, H. Campos Santos, F. Beijamini, N. E. Duarte, A. R. Horimoto, T. P. Taporoski, H. Vallada, A.B. Negrão, J.E. Krieger, M. Pedrazzoli, K.L. Knutson, A.C. Pereira, M. von Schantz, <i>Amerindian (but not African or European) ancestry is significantly associated with diurnal preference within an admixed Brazilian population</i>, <i>Chronobiology international</i>, 34 (2), 2017&#160;: 269-272. https://doi.org/10.1080/07420528.2016.1265979 </span>
</li>
<li id="cite_note-:10-13"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:10_13-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:10_13-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">S. F. Gau, W. T. Soong, <i>The transition of sleep-wake patterns in early adolescence</i>, <i>Sleep</i>, 26 (4), 2003&#160;: 449-454. https://doi.org/10.1093/sleep/26.4.449 </span>
</li>
<li id="cite_note-:11-14"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:11_14-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:11_14-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">K. J. Wu, S. Kumar, Y. L. Serrano Negron, S. T. Harbison, <i>Genotype influences day-to-day variability in sleep in Drosophila melanogaster</i>, <i>Sleep</i>, 41 (2), 2017&#160;: 205. https://doi.org/10.1093/sleep/zsx205 </span>
</li>
<li id="cite_note-:12-15"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:12_15-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:12_15-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">D. Katzenberg, T. Young, L. Finn, L. Lin, D. P. King, J. S. Takahashi, E. Mignot, <i>A CLOCK polymorphism associated with human diurnal preference</i>, <i>Sleep</i>, 21 (6), 1998&#160;: 569-576. https://doi.org/10.1093/sleep/21.6.569 </span>
</li>
<li id="cite_note-:13-16"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:13_16-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:13_16-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">S. N. Archer, D. L. Robilliard, D. J. Skene, M. Smits, A. Williams, J. Arendt, M. von Schantz, <i>A length polymorphism in the circadian clock gene Per3 is linked to delayed sleep phase syndrome and extreme diurnal preference</i>, <i>Sleep</i>, 26 (4), 2003&#160;: 413-415. https://doi.org/10.1093/sleep/26.4.413 </span>
</li>
<li id="cite_note-:14-17"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:14_17-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:14_17-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">D. A. Kalmbach, L. D. Schneider, J. Cheung, S. J. Bertrand, T. Kariharan, A. I. Pack, P. R. Gehrman, <i>Genetic basis of chronotype in humans: Insights from three landmark GWAS</i>, <i>Sleep</i>, 40 (2), 2017. https://doi.org/10.1093/sleep/zsw048</span>
</li>
<li id="cite_note-:0-18"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_18-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:0_18-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Partonen2015"><span class="ouvrage" id="T._Partonen2015"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> T. Partonen, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Chronotype and health outcomes.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Current Sleep Medicine Reports</span></i>,&#8206; <time>2015</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">205-211</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronotype+and+health+outcomes.&amp;rft.jtitle=Current+Sleep+Medicine+Reports&amp;rft.aulast=Partonen&amp;rft.aufirst=T.&amp;rft.date=2015&amp;rft.pages=205-211&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AChronotype"></span></span></span></span>
</li>
<li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Hsu,_S._S._F._Gau,_C._Y._Shang,_Y._N._Chiu,_M._B._Lee2012"><span class="ouvrage" id="C._Y._Hsu,_S._S._F._Gau,_C._Y._Shang,_Y._N._Chiu,_M._B._Lee2012"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> C. Y. Hsu, S. S. F. Gau, C. Y. Shang, Y. N. Chiu, M. B. Lee, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">«&#160;Associations between chronotypes, psychopathology, and personality among incoming college students&#160;»</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Chronobiology International</span></i>,&#8206; <time>2012</time>, p. 491-501<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=%C2%AB+Associations+between+chronotypes%2C+psychopathology%2C+and+personality+among+incoming+college+students+%C2%BB&amp;rft.jtitle=Chronobiology+International&amp;rft.aulast=Hsu%2C+S.+S.+F.+Gau%2C+C.+Y.+Shang%2C+Y.+N.+Chiu%2C+M.+B.+Lee&amp;rft.aufirst=C.+Y.&amp;rft.date=2012&amp;rft.pages=p.+491-501&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AChronotype"></span></span></span></span>
</li>
<li id="cite_note-:2-20"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:2_20-0">a</a> <a href="#cite_ref-:2_20-1">b</a> <a href="#cite_ref-:2_20-2">c</a> et <a href="#cite_ref-:2_20-3">d</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Adan1994"><span class="ouvrage" id="A._Adan1994"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> A. Adan, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Chronotype and personality factors in the daily consumption of alcohol and psychostimulants.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Addiction</span></i>,&#8206; <time>1994</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">455-462</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronotype+and+personality+factors+in+the+daily+consumption+of+alcohol+and+psychostimulants.&amp;rft.jtitle=Addiction&amp;rft.aulast=Adan&amp;rft.aufirst=A.&amp;rft.date=1994&amp;rft.pages=455-462&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AChronotype"></span></span></span></span>
</li>
</ol></div>
<div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=19" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=20" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<ul><li><a href="/wiki/Chronobiologie" title="Chronobiologie">Chronobiologie</a></li>
<li><a href="/wiki/Ob%C3%A9sit%C3%A9_induite_par_l%27horloge_mol%C3%A9culaire" title="Obésité induite par l&#39;horloge moléculaire">Obésité induite par l'horloge moléculaire</a></li>
<li><a href="/wiki/Horloge_circadienne" title="Horloge circadienne">Horloge circadienne</a></li></ul>
<div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;veaction=edit&amp;section=21" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chronotype&amp;action=edit&amp;section=21" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div>
<p class="mw-empty-elt">
</p>
<ul><li class="mw-empty-elt"></li>
<li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressource relative à la santé<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q184869?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D000094407"><span class="lang-en" lang="en">Medical Subject Headings</span></a></li> </ul></span> </li>
<li class="mw-empty-elt"></li>
<li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l&#39;information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q184869?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=ph966320">Tchéquie</a></span></li> </ul></div></li>
<li><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.doctissimo.fr/psychologie/sommeil-et-troubles-du-sommeil/bienfaits-du-sommeil/chronotype-test-de-breus">[1]</a> Questionnaire en ligne pour déterminer votre chronotype (Bio-Time Quiz (BTQ) créer par le <abbr class="abbr" title="Docteur">D<sup>r</sup></abbr> Michael Breus en 2017)</li>
<li><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.psychomedia.qc.ca/tests/questionnaire-typologie-circadienne-horne-ostberg">[2]</a>Questionnaire en ligne pour déterminer votre chronotype (questionnaire de matinalité-vespéralité conçu par Horne et Östberg en 1976)</li></ul>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Biologie" title="Portail de la biologie"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/ADN_static_h.png/47px-ADN_static_h.png" decoding="async" width="47" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/ADN_static_h.png/70px-ADN_static_h.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/ADN_static_h.png/93px-ADN_static_h.png 2x" data-file-width="285" data-file-height="148" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Biologie" title="Portail:Biologie">Portail de la biologie</a></span> </span></li>                    </ul>
<!-- 
NewPP limit report
Parsed by mw‐web.eqiad.main‐5d9658d95‐gbxlj
Cached time: 20250228091546
Cache expiry: 2592000
Reduced expiry: false
Complications: [show‐toc]
CPU time usage: 0.339 seconds
Real time usage: 0.452 seconds
Preprocessor visited node count: 1556/1000000
Post‐expand include size: 20846/2097152 bytes
Template argument size: 267/2097152 bytes
Highest expansion depth: 12/100
Expensive parser function count: 0/500
Unstrip recursion depth: 0/20
Unstrip post‐expand size: 26265/5000000 bytes
Lua time usage: 0.169/10.000 seconds
Lua memory usage: 4645611/52428800 bytes
Number of Wikibase entities loaded: 1/400
-->
<!--
Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template)
100.00%  382.292      1 -total
 44.41%  169.768      1 Modèle:Liens
 15.62%   59.698      6 Modèle:Article
 13.57%   51.864      1 Modèle:Lang
 12.19%   46.586      1 Modèle:Site_officiel
  6.55%   25.045      1 Modèle:Portail
  3.61%   13.796      1 Modèle:Lien_web
  3.18%   12.165      1 Modèle:Dictionnaires
  2.08%    7.955      1 Modèle:Autorité
  2.06%    7.859      1 Modèle:Catégorisation_badges
-->

<!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:11325283:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250228091546 and revision id 210267133. Rendering was triggered because: page-view
 -->
</div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript>
<div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Chronotype&amp;oldid=210267133">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Chronotype&amp;oldid=210267133</a>&#160;».</div></div>
					<div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégorie</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Rythme_circadien" title="Catégorie:Rythme circadien">Rythme circadien</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P486" title="Catégorie:Page utilisant P486">Page utilisant P486</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_la_sant%C3%A9" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à la santé">Page pointant vers des bases relatives à la santé</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_le_mod%C3%A8le_Dictionnaires_inactif" title="Catégorie:Article utilisant le modèle Dictionnaires inactif">Article utilisant le modèle Dictionnaires inactif</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité">Article de Wikipédia avec notice d'autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Biologie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Biologie/Articles liés">Portail:Biologie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Projet:Biologie/Pages_li%C3%A9es" title="Catégorie:Projet:Biologie/Pages liées">Projet:Biologie/Pages liées</a></li></ul></div></div>
				</div>
			</main>
			
		</div>
		<div class="mw-footer-container">
			
<footer id="footer" class="mw-footer" >
	<ul id="footer-info">
	<li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 4 décembre 2023 à 19:27.</li>
	<li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Chronotype" title="Spécial:Citer/Chronotype">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br />
Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li>
</ul>

	<ul id="footer-places">
	<li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li>
	<li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li>
	<li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li>
	<li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li>
	<li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li>
	<li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li>
	<li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li>
	<li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li>
	<li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Chronotype&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li>
</ul>

	<ul id="footer-icons" class="noprint">
	<li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li>
	<li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li>
</ul>

</footer>

		</div>
	</div> 
</div> 
<div class="vector-header-container vector-sticky-header-container">
	<div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header">
		<div class="vector-sticky-header-start">
			<div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true">
				<button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span>

<span>Rechercher</span>
			</button>
		</div>
			
		<div role="search" class="vector-search-box-vue  vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box">
			<div class="vector-typeahead-search-container">
				<div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail">
					<form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button">
						<div  class="cdx-search-input__input-wrapper"  data-search-loc="header-moved">
							<div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon">
								<input
									class="cdx-text-input__input"
									
									type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia">
								<span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span>
							</div>
							<input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche">
						</div>
						<button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button>
					</form>
				</div>
			</div>
		</div>
		<div class="vector-sticky-header-context-bar">
				<nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark">
						
					<div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left"  >
						<input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox"  aria-label="Basculer la table des matières"  >
						<label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" aria-hidden="true"  ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span>

<span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span>
						</label>
						<div class="vector-dropdown-content">
					
						<div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container">
						</div>
					
						</div>
					</div>
			</nav>
				<div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Chronotype</span></div>
			</div>
		</div>
		<div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true">
			<div class="vector-sticky-header-icons">
				<a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span>

<span></span>
			</a>
			<a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span>

<span></span>
			</a>
			<a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span>

<span></span>
			</a>
			<a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span>

<span></span>
			</a>
			<a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span>

<span></span>
			</a>
			<a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span>

<span></span>
			</a>
			<a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span>

<span></span>
			</a>
		</div>
			<div class="vector-sticky-header-buttons">
				<button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span>

<span>12 langues</span>
			</button>
			<a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span>

<span>Ajouter un sujet</span>
			</a>
		</div>
			<div class="vector-sticky-header-icon-end">
				<div class="vector-user-links">
				</div>
			</div>
		</div>
	</div>
</div>
<div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom">
	<ul>
		
	</ul>
</div>
<script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.eqiad.main-cfb6b49dd-vfwgk","wgBackendResponseTime":159,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.339","walltime":"0.452","ppvisitednodes":{"value":1556,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":20846,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":267,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":26265,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00%  382.292      1 -total"," 44.41%  169.768      1 Modèle:Liens"," 15.62%   59.698      6 Modèle:Article"," 13.57%   51.864      1 Modèle:Lang"," 12.19%   46.586      1 Modèle:Site_officiel","  6.55%   25.045      1 Modèle:Portail","  3.61%   13.796      1 Modèle:Lien_web","  3.18%   12.165      1 Modèle:Dictionnaires","  2.08%    7.955      1 Modèle:Autorité","  2.06%    7.859      1 Modèle:Catégorisation_badges"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.169","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4645611,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5d9658d95-gbxlj","timestamp":"20250228091546","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script>
<script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Chronotype","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Chronotype","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q184869","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q184869","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2017-12-06T18:07:54Z","dateModified":"2023-12-04T18:27:00Z"}</script>
</body>
</html>